Gewone zoutmelde

Melde is een familie van 'vloedmerkplanten'. Het vloedmerk is de strook van aangespoelde rotzooi dat is achtergelaten door de terugtrekkende vloed. Dat materiaal bestaat veelal uit aangespoelde dode planten en dieren en wrakhout. Na verloop van tijd gaat dit organische materiaal tot ontbinding over en daarbij komen stikstofverbindingen vrij. Die verbindingen worden door de meldesoorten gebruikt als voedsel.

De gewone zoutmelde (Atriplex portulacoides) komt voor langs de kusten van het Middellandse-Zeegebied en West-Europa. Ze bereikt haar natuurlijke grens bij noordelijk Engeland en Denemarken. Daarboven zullen de omstandigheden wel te bar worden. In het Waddengebied is zij een algemeen voorkomende plant. Het is een hoge plant die in de nazomer bloeit met een geelachtige pluim.
Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Atriplex, is een naam die in de vorm van ater-plexus al door de Romeinse wetenschapper Gaius Plinius Secundus maior (23-79nC) werd gebruikt. We kunnen dat woord ontleden in twee Latijnse woorden waarbij ater 'donker', 'duister' of zelfs 'zwart' betekent en plexus van plectere ('met elkaar verweven') afstamt. Samen kunnen het vertalen als een 'donkere kluwen'. Sommige meldesoorten vormen inderdaad een kluwen laagliggende planten. Het tweede deel, portulacoides, betekent zoiets als '(lijkend op) postulaca'. Dat laatste woord is weer de Latijnse vorm van onze postelein. Deze meldesoort smaakt inderdaad naar de groente postelein en dat is ook de reden waarom deze plant soms zeepostelein wordt genoemd. Mocht u willen weten wat de naam melde betekent dan is het antwoord snel gegeven: het is een verbastering van 'meel' en het verklaart vermoedelijk de meelachtige beharing.

De bladeren at men vroeger rauw of gekookt. De wortel van de gewone zoutmelde werd toen ook ingezet om gebroken ledematen en maagzweren beter te laten genezen en om zogende vrouwen melk te laten krijgen. Schurft bij mensen en vee verdwijnt als sneeuw voor de zon wanneer van de gewone zoute melde een papje wordt gemaakt en de aangetaste plekken daarmee worden ingesmeerd. Schurft ontstaat door een kleine mijt (Sarcoptes scabiei), die het nodig vindt om minuscule gangetjes in je huid te graven. Het heeft een vreselijk jeuk en een onvermijdelijke afspraak met de huisarts tot gevolg.

De gewone zoutmelde kun je op Vlieland in Kroon's Polders aantreffen. Die polders bevinden zich aan de zuidzijde van het eiland, net ten zuidwesten van het Posthuis en zijn aangelegd tussen 1905 en 1922. Ze bestaan uit stuifdijken, met daartussen spontaan begroeid geraakte achterduinse strandvlakten. In de polders bevinden zich vegetaties die kenmerkend zijn voor overgangen van zout via brak naar zoet en van nat naar droog. Als de gewone zoutmelde het naar zijn zin heeft kan er een dichte vegetatie ontstaan.