Duinbekermos

Bekermossen behoren samen met rendiermossen en heidestaartjes tot het geslacht Cladonia. Wereldwijd leven er ongeveer 350 soorten binnen dit geslacht en zo'n 50 daarvan hebben in Nederland hun domicilie gekozen.
Het geslacht Cladonia wordt gekenmerkt doordat de vertakkingen zich hebben ontwikkeld uit spore-producerende structuren. De vertakkingen zijn hol en hebben meestal een afwijkend gekleurd uiteinde. Daardoor behoren bekermossen, rendiermossen en heidestaartjes tot het schimmelrijk en niet tot de flora. De benaming 'mossen' is dus eigenlijk onjuist. Tegelijkertijd zijn bekermossen geen echte zwammen, maar we wilden je deze prachtige foto niet onthouden.

Tot ongeveer een eeuw geleden werden korstmossen nog 'morsen' genoemd en dat woord is verwant aan woorden als 'morsdood' en 'vermorzelen'. Dat is uiteindelijk terug te voeren op het Latijns mors, wat 'dood' betekende.

Het eerste deel van de wetenschappelijke naam, Cladonia, is een afgeleide van het Oudgriekse kládos (κλάδος), wat 'tak' betekent. Het tweede deel, pocillum, is de verkleinvorm van het Spaanse pocillo ('beker'). Dus 'bekertje'.

Het voorkomen van het kalkminnende duinbekermos (Cladonia pocillum) is in Nederland beperkt tot plekken met kalkrijk zand, waaronder kalkrijke duinen aan de Noordzeekust en opgespoten schelpzand. Verder is hij in zuidelijk Limburg nog te vinden op een ondergrond van mergel.

Duinbekermos is het gevolg van een symbiose tussen een schimmel en een alg, maar behalve algen komen ook cyanobacteriën (blauwwieren) en stikstofbacterien voor als partner van de schimmel. Deze algen en cyanobacteriën bezitten het bladgroen (chlorofyl) wat de schimmel juist mist. Daardoor kunnen ze - door middel van fotosynthese - anorganische verbindingen omzetten in suikers (glucose). En die suikers vormen de basis voor de koolwaterstoffen die de schimmels als voedselbron worden gebruikt.

Het schimmelgedeelte van de korstmos vormt sporen. Deze worden opgeslagen in vruchtlichamen, de apotheciën. Bij het duinbekermos zijn deze vruchtlichamen bruin. Ze zitten langs de rand van de bekers. Voor de rest mopperen sommige deskundigen vooral over het feit dat al die korstmossen maar lastig uit elkaar te houden zijn. Daar sluiten wij ons maar bij aan.