Boksdoorn

De boksdoorn (Lycium barbarum) is in de 18de eeuw in Europa ingevoerd vanuit zijn oorspronkelijke leefgebied China. Het is een vrij lage, grijsachtige, doornachtige struik met lange boogvormig hangende takken. De vrucht is een vuurrode, langwerpige, sappige bes. Omdat de plant het liefst in een veel warmere omgeving zou willen leven (geef hem eens ongelijk) zal hij hier in Nederland nauwelijks verwilderen.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Lycium, is afgeleid van de oude Griekse staat Lycië in Klein-Azië, het huidige zuidwestelijke deel van Turkije. Maar uiteindelijk is de naam van die staat weer afkomstig van het oude Griekse woord lukos dat ‘wolf’ betekent. Vandaar dat de Engelse naam van de boksdoorn nog steeds wolfberry (‘wolfsbes’) is. Het tweede deel, barbarum, komt van het Griekse woord barbaros dat ‘buitenlands’ of ‘vreemd’ betekende. De Grieken gebruiken het simpelweg om alles aan te geven wat niet Grieks was.

De boksdoorn behoort tot de uitgebreide familie van de nachtschades en deelt dus ook diens gifstoffen. De hele plant is dodelijk giftig met stofjes als atropine en dat levert je maag- en darmstoornissen, neurologische problemen en hartritmestoornissen op. Uiteindelijk kan een vergiftiging zeker fataal zijn voor mens en dier. Een plant om met een boog om heen te lopen, zo zou je denken en je zult hem zeker niet als heel gezond willen betitelen. Dat klopt, maar daar weet de commercie wel raad mee. Want die geven zo’n dodelijke plant gewoon een andere naam en vertellen de onwetende consument vervolgens dat hij werkt tegen allerlei lichamelijk ongemak. Dat is bij de boksdoorn ook gebeurd en in je boodschappenmand liggen dus geen giftige boksdoornbessen, maar overheerlijke gezonde goji-bessen. Er is een hele geschiedenis verzonnen om aan te tonen dat die bessen zo gezond zijn: Tibetaanse monniken zouden al vele eeuwenlang die bessen gebruiken bij hun traditionele geneeskunde, maar onderzoek ter plaatse toonde aan dat die monniken in Tibet die bessen helemaal niet kenden. De bes groeit namelijk helemaal niet in Tibet want in dat bergachtige gebied is het veel te koud.

Toch zit de bes vol met gezonde vitamine C, calcium en magnesium. Maar verstopt tussen al die gezonde zaken zitten ook de problematische en vaak nog niet eens geïdentificeerde stofjes, zoals de al eerder genoemde atropine. Twee wetenschappelijke verslagen beschreven enkele vrouwen die gewend waren om boksdoornthee te drinken en plots last kregen van bloedingen die maar niet wilden stelpen. Onderzoek wees uit dat een nog onbekende stof in de boksdoorn de problemen met bloedstolling veroorzaakte. Gezond is toch wat anders.