Zandblauwtje

Het zandblauwtje (Jasione montana) is een kenmerkende bewoner van kalkarme zandgronden. Hij plant zijn wortels bij voorkeur in zonnige en open standplaatsen, die matig zuur en voedselarm zullen zijn. Hij houdt beslist niet van bemesting en daarom zul je hem in Nederland steeds minder kunnen aantreffen. Op Vlieland houdt hij probleemloos stand op vooral kalkarme zuidelijke hellingen van duinen. Dit zandblauwtje is een lage vaak tweejarige en soms meerjarige zomerbloeier. Hoewel dit kleine plantje frĂȘle oogt, kan hij door zijn omvangrijke wortelstelsel in een droge omgeving probleemloos overleven. Het zandblauwtje komt voor in vrijwel geheel Europa, behalve het uiterste noorden.
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Jasione, is afkomstig van het Griekse woord iasis dat 'genezing' betekent. Het tweede deel, montana heeft weer een Latijnse oorsprong want mons betekent ‘berg’ en datzelfde woord hoor je nog steeds in het huidige Engelse woord mountain of het Franse woord mont.

Maar die wetenschappelijke naam levert behoorlijke verwarring op want bij een soortnaam die 'genezing' betekent zou je verwachten dat de plant geneeskrachtige eigenschappen zou moeten bezitten, maar niets in minder waar. Bovendien duidt 'berg' op een plant die zich thuisvoelt in bergachtige gebieden, maar ook dat is onzin. Maar wanhoop niet want in de volksgeneeskunst werd het zandblauwtje ooit enthousiast toegepast. Gorgelen met thee, getrokken van deze plant, zou moeten helpen tegen hoest, opdrinken tegen koorts en inwendige ontstekingen. Het zou dan tevens het bloed moeten zuiveren en wormen moeten verdrijven. Uitwendig zou het een goede kuur zijn tegen allerhande huiduitslag. Het insmeren van je hoofd met het kookvocht zou verder een perfecte remedie zijn tegen korsten, zweren en roos. Verder zou het koken van de wortel van het zandblauwtje in wijn een krachtig middel zijn tegen de pest en andere besmettelijke ziekten.

Na al deze grote voordelen voor de volksgezondheid zou je verwachten dat de wetenschap zich vol overgave op deze plant heeft gestort om alle werkzame stoffen er uit te destilleren. Ik heb even gekeken, maar het zandblauwtje ligt niet troosteloos als duurbetaald medicijn in de apotheek. De wetenschap heeft namelijk helemaal geen werkzame stoffen in het zandblauwtje aangetroffen. De oorzaak van al deze verwarring is waarschijnlijk dat er vroeger een naams- en plantsverwisseling heeft plaatsgevonden. Met andere woorden: ooit bedoelde men vermoedelijk met de Jasione montana een heel andere plant, die zich wel op bergen thuisvoelde

Een oud Engels bijgeloof vertelde dat je wratten zou krijgen als je het zandblauwtje zou plukken. Da's dan wel weer vervelend want als het zo gezond zou zijn waarom moet je er dan wratten van krijgen?